კვება ორსულობის დროს:
სწორი კვება ორსული და მეძუძური ქალებისთვის.
როგორც ორსული ქალების უმეტესობამ უკვე იცის, არის გარკვეული რამ, რაც უნდა გვახსოვდეს ორსულობის დროს კვების შესახებ. არსებობს რამდენიმე საკვები, რომელსაც შეუძლია ზიანი მიაყენოს თქვენს მომავალ შვილს. ასევე ნაკლებად ასათვისებელი საკვები, რომელმაც შეიძლება პრობლემები შექმნან ორსულობის დროს. შეიტყვეთ მეტი ორსულობის დროს სწორი კვების შესახებ HiPP-დან
რატომ არის ორსულობის დროს თქვენი დიეტის ადაპტაცია ასე მნიშვნელოვანი?
შესაძლოა გსმენიათ, რომ ორსულებმა თავი უნდა აარიდონ გარკვეულ საკვებს - მაგალითად, უმ ხორცს. ამის მიზეზი ის არის, რომ ზოგიერთმა საკვებმა შეიძლება გამოიწვიოს ე.წ. საკვები ინფექციები ამან შეიძლება ზიანი მიაყენოს თქვენს მომავალ პატარას.
ტოქსოპლაზმოზისა და ლისტერიოზის რისკი
ტოქსოპლაზმოზი და ლისტერიოზი ინფექციური დაავადებების სახეობებია. ეს გამოწვეულია ბაქტერიებით ან პარაზიტებით, რომლებიც შეიძლება გადაიცეს საკვებით. ასეთი დაავადებით ავადობის ალბათობა საკმაოდ დაბალია. მიუხედავად ამისა, ორსულობის დროს ძალიან ფრთხილად უნდა იყოთ და თავიდან აიცილოთ რისკი.
ლისტერია გვხვდება მაგალითად უმი რძეში, რბილ ყველში და შებოლილ თევზში. ტოქსოპლაზმოზის გამომწვევი პათოგენები გვხვდება უმ ხორცსა და გაურეცხავ ხილსა და ბოსტნეულში.
ორსულობა არ ნიშნავს ჭამას ორი ადამიანისთვის
ბევრ ორსულ ქალს აქვს გაზრდილი მოთხოვნილება ტკბილი, მარილიანი ან მჟავე საკვების მიმართ. შეგიმჩნევიათ ეს საკუთარი თავისთვის? ალბათ თქვენც გიფიქრიათ: არაა პრობლემა - ბოლოს და ბოლოს, ახლა ორის ნაცვლად უნდა ვჭამო.
თუმცა, ორსულობის დროს საჭირო ყოველდღიური კალორიების მიღების სურვილის მატება მხოლოდ უმნიშვნელოდ იზრდება. ამიტომ, „ორისთვის ჭამა“ სამწუხაროდ მითია. პირველ თვეებში, საჭირო ყოველდღიური კალორიების რაოდენობის მიღება იგივე რჩება. პირველი ექვსი თვის შემდეგ, თქვენი საჭირო დღიური კალორიების მიღება ოდნავ იზრდება. მშობიარობამდე ბოლო კვირების განმავლობაში დღეში დაახლოებით 250 კალორიით მეტი უნდა მოიხმაროთ. ეს შეესაბამება წახემსებას - მაგალითად, პატარა თასი ხილის სალათი, თხილი და ხაჭო.
მნიშვნელოვანი ინფორმაცია
ორსულობის დროს ქალები საშუალოდ 15 კგ-ს იმატებენ. ეს არის სრულიად ნორმალური წონის მატება, რომელიც შეიძლება სწრაფად შემცირდეს ორსულობის შემდეგ ჯანსაღი ცხოვრების წესით.
ორსულობის დროს მნიშვნელოვანი საკვები ნივთიერებები
ცილები მნიშვნელოვანია ბავშვის ორგანიზმისთვის
როგორც კი გაიგებთ, რომ ორსულად ხართ, ყოველდღე უნდა მიირთვათ მეტი ცილებით მდიდარი საკვები. თქვენს ემბრიონს სჭირდება ბევრი ცილა ოპტიმალური განვითარებისთვის. მცირე ორგანოები ისევეა დამოკიდებული ცილაზე, როგორც კუნთები, რომლებიც ბავშვს საშვილოსნოში უვითარდება.
თუმცა, მნიშვნელოვანია, რომ არ დაეყრდნოთ მხოლოდ ცხოველურ ცილას, მიუხედავად იმისა, რომ ეს მნიშვნელოვანია. იდეალურ შემთხვევაში, თქვენ უნდა გაყოთ თქვენი ყოველდღიური ცილის მიღება დაახლოებით 50:50 ცხოველურ და მცენარეულ ცილებს შორის.
ცხოველური ცილის წყაროა უცხიმო ხორცი, თევზი, ასევე რძე და რძის პროდუქტები.
მეორეს მხრივ, მცენარეული ცილა გვხვდება პარკოსნებში, როგორიცაა ლობიო ან ოსპი.
ორსულობის დროს ზედმეტი ცხიმი საზიანოა
ცილისგან განსხვავებით, ორსულობის დროს არ უნდა მოიხმაროთ ზედმეტი ცხიმი. როგორც აღვნიშნეთ, კალორიების მოთხოვნა მხოლოდ ოდნავ იზრდება.
ძირითადად, ყურადღება უნდა მიაქციოთ ცხიმების ოპტიმალურ განაწილებას და ცხიმის ხარისხს. ყველაზე დიდი წილი უნდა იყოს უჯერი ცხიმოვანი მჟავები, ხოლო ცხიმების მხოლოდ მცირე ნაწილი უნდა იყოს ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებიდან. თუმცა, ორივე წყაროს კომბინაცია მნიშვნელოვანია A, D და E ვიტამინის ოპტიმალური მიწოდების მისაღწევად.
ორსულობის დროს საკმარისი ნახშირწყლები
ცილის რაოდენობის მატებასთან ერთად, თქვენ უნდა უზრუნველყოთ ნახშირწყლების საკმარისი მიწოდება. ეს საუკეთესოდ მიიღწევა ახალი ხილისა და ბოსტნეულის, ასევე გრძელჯაჭვიანი ნახშირწყლების მიღებით, მარცვლეულის პროდუქტების სახით. ისინი გვთავაზობენ დიეტური ბოჭკოების მაღალ შემცველობას, რაც მნიშვნელოვანია ორსულობის დროს პოტენციური საჭმლის მომნელებელი პრობლემების თავიდან ასაცილებლად (მაგ. ყაბზობა). თუმცა, თქვენ უნდა მოერიდოთ მოკლე ჯაჭვის ნახშირწყლებს, მაგალითად ნამცხვრების, ტკბილეულისა და გამაგრილებელი სასმელების სახით.
ყურადღება მიაქციეთ მინერალების მიწოდებას
ორსულობის დროს ბავშვს სჭირდება ბევრი რკინა, ასევე კალციუმი და ფოლიუმის მჟავა. ამ მინერალებს შეიცავს ზემოთ ნახსენები საკვები. მიუხედავად ამისა, თქვენს გინეკოლოგი ეცდება თავიდან აიცილოს დეფიციტი და დამატებით დანიშნოს ფოლიუმის მჟავა. ფოლიუმის მჟავის დამატება უნდა მოხდეს ბავშვის გაჩენის გადაწყვეტილების მიღების მომენტიდან.
ორსულობის დროს კვების კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტია იოდი. საჭმლის მომზადებისას დარწმუნდით, რომ გამოიყენება იოდირებული სუფრის მარილი. ამან შეიძლება თავიდან აგაცილოთ მაგალითად გესტოზი (ორსულობის ტოქსიკოზი). თუმცა გახსოვდეთ, რომ დიდი რაოდენობით მარილს უკვე შეიცავს ბევრი მზა საკვები. თქვენი გინეკოლოგის მიერ რეკომენდებული ორსულობის დანამატები, ფოლიუმის მჟავის გარდა, შეიცავს იოდს.
ორსულობის დროს კალორიების ან მაკროელემენტების მოთხოვნილება (ცხიმები, ნახშირწყლები და ცილები) ფაქტიურად არ იზრდება. მაგრამ ბევრი მიკროელემენტი (მათ შორის მინერალები, ვიტამინები ან ომეგა ცხიმოვანი მჟავები) საჭიროა მივიღოთ გაზრდილი რაოდენობით, რათა ნაყოფი სათანადოდ განვითარდეს. დაბალანსებული კვების საშუალებით ხელს შეუწყობთ მიკროელემენტების შეწოვას, თუმცა ზოგჯერ ათვისება ყოველთვის არ არის გარანტირებული ჯანსაღი დიეტით. ასეთ შემთხვევაში უნდა იქნას მიღებული ორსულობის სპეციალური დანამატები, რომლებიც ძირითადად შეიცავს ფოლიუმის მჟავას, აგრეთვე იოდს, D ვიტამინს, რკინას და ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს. თქვენი გინეკოლოგი სიამოვნებით მოგცემთ რჩევას საუკეთესო პროდუქტების შესახებ.
ეს საკვები ნივთიერებები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ორსულობის დროს:
ვიტამინი D
ვიტამინი D - ეგრეთ წოდებული "მზის ვიტამინი" - წარმოიქმნება კანის მიერ, როდესაც ის იღებს მზის სხივის შესაბამის რაოდენობას. D ვიტამინის მიღება საკვებიდან, შესაძლებელია მხოლოდ მცირე რაოდენობით, მაგალითად სოკოს, კვერცხის, რძის პროდუქტების ან ცხიმიანი თევზის მიღებით. თუმცა, ვიტამინი D განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბავშვის განვითარებისთვის. მაგალითად, კალციუმის საკმარის მარაგთან ერთად, ის მონაწილეობს ძვლის ფორმირებაში. გარდა ამისა, ვიტამინი D იცავს ორსულებს დიაბეტისგან, სხვა საკითხებთან ერთად.
რკინა
ორსულობის დროს რკინის დეფიციტმა შეიძლება გამოიწვიოს ნაადრევი მშობიარობა, ასევე გამოიწვიოს უსიამოვნო შეგრძნება დედებში. მომავალმა დედებმა შეიძლება იგრძნონ დაღლილობა და უენერგიობა. ამის მიზეზია მათი გაზრდილი სისხლის მოცულობა +40%. რკინა არის სისხლის წითელი უჯრედების კომპონენტი, რომელიც ატარებს ჟანგბადს თქვენს სხეულში და ამით უზრუნველყოფს ბავშვის ჟანგბადის მიწოდებას!
ფოლიუმის მჟავა
ვინაიდან ფოლიუმის მჟავა მონაწილეობს უჯრედების დაყოფაში და უზრუნველყოფს ოპტიმალურ ზრდას, ის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ორსულობის დროს. ორსულობის პირველ სამ თვეში ფოლიუმის მჟავას დეფიციტმა შეიძლება გამოიწვიოს ეგრეთ წოდებული ნერვული მილის დეფექტი, ბავშვის ტვინისა და ზურგის ტვინის განვითარების მანკი. ამიტომ ფოლიუმის მჟავა უნდა მიიღოთ ბავშვის გაჩენის გადაწყვეტილების მიღების მომენტიდან.
იოდი
იოდის ნაკლებობამ შეიძლება ზიანი მიაყენოს ბავშვის ოპტიმალურ განვითარებას. გთხოვთ გაითვალისწინოთ! თუ ფარისებრი ჯირკვლის პრობლემა გაქვთ, იოდის მიღებამდე აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.
ომეგა-3
ერთის მხრივ, ომეგა-3 ამცირებს სპონტანური აბორტის რისკს და, მეორე მხრივ, ხელს უწყობს ბავშვის ოპტიმალურ განვითარებას. ომეგა-3 განსაკუთრებით გვხვდება ცხიმიან თევზებში, როგორიცაა ქაშაყი, სკუმბრია ან სარდინი. ამიტომ ორსულებმა კვირაში 1-2-ჯერ მაინც უნდა მიირთვან ზღვის თევზი. მაგრამ ფრთხილად იყავით, უმჯობესია მოერიდოთ ორსულობის დროს ძალიან დიდ ზღვის თევზებს, როგორიცაა ტუნა, რადგან ისინი შეიძლება შეიცავდეს ვერცხლისწყლის მაღალ კონცენტრაციას.
ნუტრიენტები | მოზრდილები (19-დან 51 წლამდე) | ორსული ქალები |
ვიტამინი D | 20 მკგ/დღეში | 20 მკგ/დღეში |
რკინა | მ: 10 მკგ/დღეში, f: 15 მკგ/დღეში | 30 მკგ/დღეში |
ფოლიუმის მჟავა (ფოლიუმის ეკვივალენტად) | 300 მკგ/დღეში | 550 მკგ/დღეში* |
იოდი | 200 მკგ/დღეში | 230 მკგ/დღეში |
* ქალებმა, რომლებსაც სურთ დაორსულება, უნდა მიიღონ დღეში 400 მგ სინთეზური ფოლიუმის მჟავა დანამატის სახით, ფოლიუმის დიეტის გარდა, ნერვული მილის დეფექტების თავიდან ასაცილებლად. ფოლიუმის მჟავას დანამატის ეს დამატებითი მიღება უნდა დაიწყოს ორსულობის დაწყებამდე მინიმუმ 4 კვირით ადრე და უნდა შენარჩუნდეს ორსულობის პირველ ტრიმესტრში.
ორსულობის დროს კვების რაოდენობა
ბევრი ორსული ქალი ირჩევს იკვებოს ექვს საათამდე მცირე ულუფებით, რომელიც განაწილებულია მთელი დღის განმავლობაში. ამას რამდენიმე უპირატესობა აქვს:
- ორსულობისას ისეთი ჩივილები, როგორიცაა გულძმარვა, კუჭის წნევა და გულისრევა, საგრძნობლად მცირდება.
- არ მერყეობს სისხლში შაქრის დონე, ამიტომ ნაკლებად გრძნობთ დაღლილობას და მიდრეკილებას ტკბილი საკვებისადმი.
შევხედოთ კვების პირამიდას
თქვენს სხეულს ყოველდღიურად სჭირდება საკმარისი სითხე, სასურველია წყლის ან უშაქრო ჩაის სახით. ორსულობის ბოლოს, თქვენი ორსულობის 28-ე კვირიდან, ძუძუთი კვების დასრულებამდე, თქვენ უნდა დალიოთ მეტი სითხე. როგორც წესი, ძუძუთი კვების დროს უნდა დალიოთ ერთი ჭიქა წყალი. უმჯობესია უარი თქვათ ალკოჰოლზე, ყავაზე და ტკბილ სასმელებზე.
ახალი ხილი და ბოსტნეული ასევე უნდა იყოს ყოველდღიური მენიუს ნაწილი. რეკომენდებულია ხუთი პორცია, მაგრამ ორსულობის მე-13 კვირიდან უნდა მიირთვათ ბოსტნეულის ერთი პორციით მეტი დღეში. ასევე მნიშვნელოვანია მარცვლეულის პროდუქტები, ასევე კარტოფილი, ბრინჯი და მაკარონი. თქვენ უნდა იკვებოთ დღეში ოთხჯერ და დაამატოთ დამატებითი პორციის ნაწილი ორსულობის მე-13 კვირიდან მოყოლებული. ეს ასევე ეხება ზეთს და რძის პროდუქტებს, რომლებიც დღეში ოთხიდან ხუთ პორციამდე უნდა მიირთვათ.
კვირაში ერთი პორცია თევზი, კვერცხი და ხორცი ორსულობის დროს საკმარისია. ცხიმები, რომლებსაც შეიცავს მაგალითად ტკბილეული ან ფასტფუდი, ძალიან იშვიათად უნდა გამოიყენოთ და ამიტომ ასეთი საკვები უნდა მიირთვათ მაქსიმუმ კვირაში ერთხელ.
ვეგანური და ვეგეტარიანული დიეტა ორსულობის დროს - ეს შესაძლებელია?
თუ თქვენ ხართ ვეგეტარიანელი ან თუნდაც ვეგანი, შეიძლება ფიქრობთ, ხომ არ შეგიქმნით ეს პრობლემებს ორსულობის დროს.
ძირითადად, მნიშვნელოვანია, რომ თქვენ და განსაკუთრებით თქვენი ბავშვი უზრუნველყოთ ორსულობის დროს ყველა მნიშვნელოვანი საკვები ნივთიერებით. თუ ვეგეტარიანულ კვებაზე ხართ და დარწმუნდებით, რომ თქვენი საკვები მდიდარია ცილებითა და რკინით, და ამავე დროს გინეკოლოგთან კონსულტაციით იღებთ შესაბამის კვებით დანამატებს, რათა თავიდან აიცილოთ შესაძლო დეფიციტი, ეს კარგად მუშაობს. თუმცა, თუ ორსულობის დროს წმინდა ვეგეტარიანულ კვებაზე ხართ, გირჩევთ მიმართოთ თქვენს გინეკოლოგს.
თუ ვეგანურ კვებაზე ხართ, ორსულობისას განსაკუთრებული სიფრთხილე უნდა გამოიჩინოთ, რათა უზრუნველყოთ, რომ თქვენ და თქვენი ბავშვი კარგად იყოთ მომარაგებული ყველა საკვებით. განსაკუთრებით მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული ვიტამინი B12, თუთია, რკინა და ფოლიუმის მჟავა. აქ აუცილებელია გინეკოლოგთან კონსულტაცია. ერთად იპოვით გზას, რომელიც შესაფერისია როგორც თქვენთვის, ასევე თქვენი მომავალი ბავშვისთვის.
ორსულობის დროს სასმელი - ეს მნიშვნელოვანია
უპირველეს ყოვლისა, ყველაზე მნიშვნელოვანი ინფორმაცია: ორსულობის დროს ალკოჰოლის დალევა აბსოლუტურად ტაბუდადებულია - ორსულებმა ეს ჩვეულებრივ იციან. მაგრამ ამის მიღმა მეტია გასათვალისწინებელი.
ყავა და ჩაი ზომიერად
თქვენ არ გჭირდებათ სრულიად უარი თქვათ შავი, მწვანე ჩაი ან ყავა ორსულობის დროს. განსაკუთრებით პირველ თვეებში შეიძლება განიცადოთ დაღლილობა, გულისრევა და ზოგადი სისუსტე. ყავის მოწყვეტამ შესაძლოა თქვენი ორგანიზმი კიდევ ერთ რთულ გამოცდაზე გადაიყვანოს. შეიძლება უფრო გონივრული იყოს მოხმარების მნიშვნელოვნად შემცირება. EFSA (ევროპის სურსათის უვნებლობის ორგანო) რეკომენდაციას უწევს 200 მგ კოფეინის მაქსიმალურ დღიურ მიღებას (DGE, 2020). ეს შეესაბამება დაახლოებით 2 ფინჯან ფილტრის ყავას დღეში. თუ სხვა კოფეინიან სასმელებს სვამთ, სანაცვლოდ შეამცირეთ ფინჯანი ყავა.
ეს სასმელები ნებადართულია ორსულობის დროს
როგორც წესი, ორსულობის დროს უნდა დალიოთ მინიმუმ ორი-სამი ლიტრი სითხე დღეში.
იდეალურ შემთხვევაში, ეს შედგება:
- მინერალური წყალი
- მცენარეული და უშაქრო ხილის ჩაი
- ხილის წვენები მინერალური წყლით
ასევე არ არსებობს მიზეზი, რატომ არ უნდა დალიოთ ერთი ჭიქა სუფთა წვენი დროდადრო. თუმცა, გახსოვდეთ, რომ ხილის წვენი შეიცავს შაქარს.
თქვენ უნდა მოერიდოთ ამ სასმელებს
- გამაგრილებელი სასმელები, როგორიცაა კოლა და სოდა
- ყავა
ეს სასმელი ტაბუდადებულია
- ალკოჰოლი
ორსულობა და ალერგია
თუ გაწუხებთ ალერგია (მაგ. თხილის მიმართ), რა თქმა უნდა, ორსულობის დროსაც უნდა მოერიდოთ ალერგენულ საკვებს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თქვენ თავს და თქვენს პატარას დიდი საფრთხის წინაშე დააყენებთ. თუ არ გაქვთ ალერგია, შეგიძლიათ განაგრძოთ ალერგენული საკვების მიღება ორსულობის დროსაც კი.
ბავშვში ალერგიის თავიდან ასაცილებლად, უმჯობესია ორსულობის დროს დაბალანსებული დიეტა და რეკომენდებული საკვების მიღება. ეს თქვენს პატარას თავიდანვე კარგ დაცვას სთავაზობს. ექიმები და დიეტოლოგები უპირველეს ყოვლისა გვირჩევენ ცხიმიანი თევზის ჭამას. მას აქვს ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავების მაღალი წილი და შეუძლია თავიდან აიცილოს ალერგია თქვენში და თქვენს შვილში.
კვება გესტაციური დიაბეტისთვის
თუ გაქვთ გესტაციური დიაბეტი, პირველი, რაც უნდა გააკეთოთ, გაესაუბროთ თქვენს გინეკოლოგთან იმის შესახებ, თუ რომელი კვების ჩვევებია თქვენთვის საუკეთესო. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჯანსაღი, დაბალანსებული დიეტა. მეორეს მხრივ, თქვენ უნდა მოერიდოთ ძალიან ბევრ შაქრიან პროდუქტს.
კვება ძუძუთი კვების დროს - რა უნდა გავითვალისწინო?
მეძუძური ქალები ხშირად უფრო სწრაფად იკლებენ წონას, ვიდრე ქალები, რომლებიც ძუძუთი არ აწოვებენ ბავშვებს. ეს გამოწვეულია იმით, რომ სხეულმა უნდა შეასრულოს მაქსიმუმი რძის წარმოებისთვის. თუ ძუძუთი კვებავთ, თქვენი ორგანიზმი წვავს დაახლოებით 250-500 კალორიას დღეში.
იმის უზრუნველსაყოფად, რომ თქვენი ბავშვი იღებს ყველა მნიშვნელოვან საკვებ ნივთიერებას დედის რძით, ძუძუთი კვების პერიოდში ყურადღება უნდა მიაქციოთ შემდეგს:
მიირთვით მაღალი ხარისხის ნახშირწყლები
ეს მოგცემთ თქვენ და თქვენს პატარას საჭირო ენერგიას. თუმცა, მოერიდეთ „ცარიელ ნახშირწყლებს“, როგორიცაა თეთრი ფქვილის პროდუქტები ან შაქრიანი საკვები და დესერტები.
დარწმუნდით, რომ მიირთვით საკმარისი პროტეინი
თქვენს პატარას სჭირდება საკმარისი ცილა, რათა უზრუნველყოს ყველა ორგანო და კუნთი ოპტიმალურად განვითარდეს. ამიტომ მე-2 ტრიმესტრში უნდა მიირთვათ დაახლოებით 7 გ ცილა დღეში, ხოლო მე-3 ტრიმესტრში დამატებით 21 გ ცილა (DGE, 2020).
მიიღეთ მნიშვნელოვანი საკვები ნივთიერებები
ვიტამინები და მინერალები ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვისთვის ძუძუთი კვების პერიოდში. ამიტომ თქვენ უნდა უზრუნველყოთ საკვები ნივთიერებების ბალანსი.
ბევრი დალიე
ძუძუთი კვების პერიოდში ასევე უნდა დალიოთ დღეში ორი-სამი ლიტრი წყალი. მდუღარე წყალი, ისევე როგორც უშაქრო მცენარეული და ხილის ჩაი და წვენები შაქრის გარეშე იდეალურია. თუმცა, თავიდან უნდა იქნას აცილებული გამაგრილებელი სასმელები, ყავა, შავი და მწვანე ჩაი და ნებისმიერი სახის ალკოჰოლური სასმელი.
წყაროები:
Deutsche Gesellschaft für Ernährung e.V. (2020). Referenzwerte. Abgerufen am 03. April 2020, von www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/
Deutsche Gesellschaft für Ernährung e.V. (2020). Koffeinhaltige Getränke in der Schwangerschaft. Abgerufen am 03. April 2020, von www.dge.de/ernaehrungspraxis/bevoelkerungsgruppen/schwangere-stillende/handlungsempfehlungen-zur-ernaehrung-in-der-schwangerschaft/
Deutsche Gesellschaft für Ernährung e.V. (2020). Referenzwerte.Protein. Abgerufen am 03. April 2020, von www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/protein/